Waarom precies deze plek?
Waarom is Kasteel De Vanenburg precies op deze plek gebouwd? Richard Zweekhorst ging op onderzoek uit.
Kastelen, landgoederen en buitenplaatsen zijn zonder uitzondering gebouwd op locaties die in die tijd een speciale waarde hadden ten opzichte van andere plekken in de omgeving. Zonder de moderne technologieën van tegenwoordig waren mensen meesters in het lezen van het landschap. Hier, langs ons landgoed, stroomt de Kronkelbeek, die de historische levensader van De Vanenburg vormt.
In 1660 had Hendrick van Essen het al heel goed in de gaten dat stromend, schoon zoet water op slechts een steenworp afstand van de Zuiderzee ongekende mogelijkheden bood. Om deze waardevolle grond te bemachtigen, verzocht Hendrick in 1660 de rekenkamer om het 'Recht van ’t water tot een papiermoolentgen…' te verkrijgen, en in 1661 werd de Vanenburgse papiermolen een feit, hoewel deze slechts tien jaar in bedrijf zou zijn vanwege de beperkte watertoevoer.
Rond 1710 werd een tweede papiermolen gebouwd bij huis Schoonderbeek, waar de watertoevoer gunstiger was. Dit leidde tot een rechtszaak over de herkomst van het water en de bijbehorende rechten tussen de heer van Vanenburg en de Vrouwe van Schoonderbeek. Uiteindelijk bleken de beken niet voldoende om de molens te voeden. Tijdens deze strijd om het water werd in 1664 het indrukwekkende Kasteel De Vanenburg gebouwd volgens het ontwerp van de beroemde Amsterdamse architect Philip Vingboons. Het stromende water voorzag niet alleen in de aandrijving van de papiermolen, maar voedde ook de grachten rond het kasteel, waardoor bijvoorbeeld viskweek mogelijk was.
Hoewel de Kronkel-beek tegenwoordig slechts spaarzaam water draagt en de binnengracht van het kasteel afgesloten is van deze levensader, blijft het smalle stroompje van de Kronkel het antwoord op de eeuwenoude vraag: waarom is De Vanenburg op deze plek gebouwd?
