Baron en Barones van Pallandt
De vroegere bewoners van Kasteel De Vanenburg
Juli 2021
Baron en barones van Pallandt
Hamburg, Duitsland – Op een koude, met wind betrokken ochtend in maart 1829 werden Hendrik Rudolph Willem Baron van Goltstein en Emma Von Hildebrandt verblijd met de komst van een dochter. Anna Frederica Everdina Barones van Goltstein was haar naam.
Oud-woude, Nederland – In september 1826 wordt Frederik Willem Jacob van Aylva Baron van Pallandt, heer van Waardenburg en Neerijnen, geboren. Frederik Willem Jacob heeft onder andere voor een langere periode in de Puttense Gemeenteraad gezeten en was daarnaast lid van de Tweede Kamer en Gedeputeerde Staten van Gelderland.
Op 6 maart 1856 trouwde Anna Frederica Everdina met Frederik Willem Jacob van Aylva Baron van Pallandt. In 1868 erfde Anna, barones van Pallandt, het landgoed van haar vader. Samen met haar man, Frederik baron van Pallandt, liet zij een nieuw huis bouwen. In 1870 trokken de baron en barones in het kasteel op het landgoed ‘De Vanenburg’. De baron en barones waren goed voor de medemens. Dat blijkt uit het feit dat zij jarenlang verschillende weeskinderen hebben verzorgd, goed waren voor het personeel op de Vanenburg en zij zowel de hervormde gemeentes van Putten en Ermelo als andere stichtingen regelmatig financieel steunden.
Verzorgingshuis
Op de plek van het huidige rusthuis ‘Elim’ bouwde in 1852 de Christelijk Afgescheidenen een kerkje. In 1873 werden het kerkje en de pastorie verkocht aan baron van Pallandt. Baron van Pallandt wilde deze ruimtes inrichten als een verzorgingshuis voor bejaarden. Zo namen in maart 1873 al negen bejaarden hun plaats in het tehuis. Barones van Pallandt wilde natuurlijk ook haar bijdrage leveren, en zat daarom vervolgens hele dagen achter de naaimachine om voor de vrouwen ‘een nette uitzet te maken’. Na enkele tijd veranderde de baron en barones de plannen met de ruimte, en besloten om ouderloze kinderen op te gaan vangen. Wat een verandering!
Het Weeshuys
De baron en barones zijn altijd kinderloos gebleven, waar zij waarschijnlijk wel een wens toe hadden. De barones besloot om een ‘Weeshuys’ op te richten. De baron en barones hebben jarenlang verschillende weeskinderen verzorgd, gevoed, gekleed en onderwezen. Dit deden zij met liefde, en was voor hen een roeping. Zij meenden dit werk vanuit hun christelijke levensovertuiging te moeten verrichten. De barones zorgde voor lichaam en ziel van de kinderen, die zij in haar stichting opnam én zonder een bijdrage in de verplegingskosten verzorgde.
De weeskinderen werden gastvrij ontvangen op ‘De Vanenburg’. In de zomer mochten de kinderen elk jaar een dag gratis aardbeien komen eten. Wanneer de jongens de ‘werkleeftijd’ hadden bereikt, gingen zij een ambacht leren. Meisjes bleven vaak tot een iets latere leeftijd, en werden bij vertrek uitstekend voorbereid op de volgende stap. Wanneer de weeskinderen zijn of haar plaats niet kon vinden in de maatschappij, werden zij door de baron en barones met open armen ontvangen!
Het leven op het landgoed
De baron stierf in 1906 op de Vanenburg. De barones bleef op de Vanenburg wonen, waardoor er voor het personeel weinig veranderde. De barones reed met een ezelwagen over het landgoed, waarbij het tuinpersoneel in het gelid langs het pad stond. Op het landgoed werden er regelmatig ondeugende grapjes uitgehaald. Omdat de barones altijd dezelfde route nam met haar ezelswagen, sprong de palfrenier, die achterop de ezelswagen meereed, er aan het begin van de route altijd af om wat anders te gaan doen. Op de terugweg sprong deze palfrenier altijd weer ongemerkt achterop. Ziet u het al gebeuren?
Een andere knecht, Melis, schoot op houtduiven. De barones was het hier echter niet mee eens, en zei tegen hem ‘Ik heb vandaag schoten gehoord, Melis. Je schiet toch niet op de duifjes hè?’ Waarop Melis hoofdschuddend antwoordde: ‘Oh nee, mevrouw de barones! Die duifjes koeriken zo mooi temeeverdaan.’ (Temeeverdaan is dialect voor het woord ‘straks’). Het tuinpersoneel vroeg hem vervolgens regelmatig of de duifjes nog mooi koerikten.
Haar laatste wens
Dat de barones zichzelf graag op de achtergrond zette, was zelfs bij haar uitvaart overduidelijk. Toen de barones in 1917 begraven werd, op achtentachtig jarige leeftijd, had zij één wens: dat er bij deze gelegenheid een woord zou gesproken worden van lof en dank. Maar niet dat men haar zou loven en danken, maar dat er bij haar begrafenis lof en dank zou worden uitgesproken over haar God.
Na het overlijden van de barones erfde neef ‘Joep’ van Pallandt de Vanenburg. Hij heeft vervolgens de gehele erfenis in vijftien jaar verbrast. Meer informatie over deze levensgenieter kunt u lezen in onze blog over Joeki van Pallandt.
De volgende bronnen zijn voor deze blog gebruikt:
Friso, K. (Juni 1993). Zaaien en oogsten bij de molen
Paul Baris, “Stamboom Baris”, database, Genealogie Online, “Anna Frederica Everdina Barones Van. Goltstein (1829-1917)”.
Zee, Renate van der. (2012, pagina 44-47). De Tuinbaas van de Vanenburg
Huisman, G. (1974). Kent u ze nog de Puttenaren. Gemeentearchief
Keemink, J.W. Uit Puttens Historie. Gemeentearchief
Geschiedenis van het Weeshuis. Gemeentearchief
Het overlijden van Baronesse van Pallandt-Golstein. Gemeentearchief
