Het landschap van Kasteel De Vanenburg
Ontdek het eeuwenoude landgoed
Mei 2021
Wanneer u het terrein van Kasteel De Vanenburg betreedt, springen de grachten, lanen en de bijzondere tuinstijl u direct in het oog. Deze eeuwenoude inrichting is van groot belang voor de volgende generaties. Daarom willen wij u graag kennis laten maken met het landgoed van Kasteel De Vanenburg!
De bekende Amsterdamse architect Philip Vingboons gaf aan Kasteel De Vanenburg zijn kenmerkende 17e eeuwse maatindeling. De indeling van Vingboons is ruim drie eeuwen bewaard gebleven, en daarom van groot cultuurhistorisch belang. Het landgoed van Kasteel De Vanenburg is verdeeld in drie rechthoekige eilanden met omliggende grachten en lanen. De drie verschillende eilanden vormen samen weer een vierkant. Dit is te danken aan de ‘hand’ van Vingboons. Het linker- en het rechtereiland zijn te verdelen in vierkanten, en hadden vroeger een functie als boomgaard.
Het landgoed van Kasteel De Vanenburg
Een nieuwe indeling
Tegenwoordig wordt het linkereiland(zuidereiland) gebruikt als parkeerplaats, kantoor van de Vanenburg Group en verschillende hotelkamers. Op het rechtereiland (noordereiland) staat Klein Vanenburg, een plantenkas, een boomgaard, vergadercentrum ‘Vaeneveldtstaete’ en verschillende hotelkamers. Het middeneiland (huis-eiland) had een woonfunctie, en is te verdelen in drie vierkanten. Op het huis-eiland staan, omringd door de kasteeltuinen, het Kasteel, de Oranjerie, het Koetshuis en het theekoepeltje. U kunt dit ook zien op onze plattegrond.
Vroege landschappelijke stijl
In 1783 werd in opdracht van E.J.B. van Goltstein, achter het huis-eiland, een park aangelegd in de vroege landschappelijke stijl. De vroege landschappelijke stijl is een tuinstijl in Nederland in de periode 1750-1815, die gekenmerkt wordt door de kronkelende paden, kleinschaligheid, glooiende vormen, een Chinese brug, beslotenheid en de zichtlijnen binnen de aanleg. Deze stijl is nog steeds terug te vinden in de bosvijver, achter het huis-eiland. Wist u dat de bosvijver vroeger als zwembad werd gebruikt? Rond 1930 konden de gasten bij de vijver roeien voor maar 10 cent, en een badpak huren voor 15 cent. Bijzonder hé?
Nieuwe eigenaren.. Nieuwe stijl
In 1868 werden baron en barones Van Pallandt – van Goltstein de eigenaren van Kasteel De Vanenburg. Zij gaven de opdracht tot de bouw van een nieuw huis met bijgebouwen. Tegelijkertijd werd de tuin opnieuw ingericht, beïnvloedt door de late landschappelijke stijl. De 17e-eeuwse zichtlijnen en rechte vormen werden doorbroken door de glooiende lijnen en natuurlijke aanplant. De meeste monumentale bomen in onze kasteeltuin zijn geplant door de baron en de barones. Deze stille getuigen laten nog steeds de late landschappelijke stijl zien. Toch bleef de aanpassing in het landschap binnen het 17e-eeuwse raamwerk van Philip Vingboons.
De baron overleed in 1906. Toch bleef de barones bleef op De Vanenburg wonen. Wanneer de barones over het landgoed reed met haar ezelswagen, stond het tuinpersoneel keurig in het gelid langs het pad. Dat de barones hield van stijl is inmiddels wel duidelijk, want drie jaar later heeft de barones een romantisch plekje gecreëerd van het overgebleven watervalletje op de vroegere papiermolenplaats. Ziet u het voor u?
In 1917 stierf de barones en erfde Hugo ‘Joeki’ van Pallandt het landgoed De Vanenburg. Hij was de laatste adelijke bewoner van Kasteel De Vanenburg, omdat hij binnen vijftien jaar de hele erfenis heeft verbrast. Op dit moment gaan we hier niet te diep op in, maar dit hele verhaal is verder te lezen in onze blog over Joeki van Pallandt.
Voortuin
De voortuin van Kasteel De Vanenburg, op het huis-eiland, werd gebruikt als ontvangst. De voortuin bevat veel verschillende vormen en kleuren. Opvallend is dat de haagjes allemaal verschillende vormen hebben. De middelste vorm is een grote ster. Om de voortuin heen is een zogenoemde koetsengang aangelegd. Over de koetsengang kwamen de baron en de barones met prachtige paarden over de entree richting het koetshuis rijden. Op het noordereiland staat een plantenkas, waar de kuipplanten overwinteren. Deze planten worden zomers altijd in de voortuin neergezet. Vroeger werd aan de hand van de verschillende soorten planten de status van de eigenaar bepaald.
Grachten
De buitenplaats van Kasteel De Vanenburg is omgeven door brede grachten. Het huis-eiland is omgeven door een binnengracht. Het zuider- en het noordereiland zijn omgeven door buitengrachten. Water speelde bij Kasteel De Vanenburg een grote rol. Zo heeft Hendrik van Essen in 1661 verschillende papiermolens gebouwd, die afhankelijk waren van het water van de Schoonderbeek en de Volenbeek.
De grenzen van het landgoed
Vanaf de 17e-eeuw werden er op buitenplaatsen veel lanen aangeplant langs paden en zichtassen. Lanen waren een sterk element in de tuinarchitectuur. De zichtassen waren bedoeld om de grenzen van de landgoederen te kunnen bekijken. Eigenlijk waren de zichtassen dus bedoeld om het landgoed te scheiden van de andere landgoederen. Vanaf de brug van de Vanenburgerallee naar Kasteel De Vanenburg zijn er twee verschillende zichtassen zichtbaar. De ene zichtas ligt parallel aan de Vanenburgerallee, en de ander ligt richting de toren van de Oude kerk in Putten. De baron en barones Van Pallandt hadden, in verband met de schenking van het uurwerk van de kerktoren in Putten, het recht van zicht op de kerktoren. Deze zichtas is helaas verloren gegaan door de komst van de industrie. Wél is deze zichtas zichtbaar gemaakt door het aanleggen van de waterpartij richting het centrum, aan de overkant van de Vanenburgerallee.
