Als een boer zonder koeien
De erfenis van de kuipplant
Maart 2019
Een kuipplant is niet zomaar een plant in een potje. Het is veel meer dan dat.
In de 17e-eeuw was het in de mode om op je zojuist verworven “heerlijkheid” een grote verzameling van de meest uiteenlopende soorten planten te hebben. Extra leuk was het als je andere eigenaren jaloers kon maken met jouw bloeiende exoot. In die tijd kon je aan het assortiment planten de status van de eigenaar ontlenen. Toch heel wat romantischer dan de huidige tijd, waar men graag zijn rijkdom laat zien aan de hand van tennisbanen, jacuzzi of auto’s.
Uit de nieuw ontdekte werelddelen kwamen de meest exotische planten terecht op de verschillende buitenplaatsen en kastelen, helaas vaak niet bestand tegen het wispelturige klimaat en vernietigende winters. Er moest een speciaal onderkomen voor gebouwd worden; de Oranjerie. Grote en sierlijke gebouwen werden ontworpen om al die bijzondere planten in de winter te kunnen beschermen. Zelfs de naam Oranjerie komt van het oranjeboompje, de sinaasappelboom.
Kasteel De Vanenburg heeft ook een kuipplanten historie. Oude foto’s laten een tuinbaas zien met de collectie. De verzameling van baron Van Pallandt werd zo groot dat de oude Oranjerie te klein werd en er een grotere bij gebouwd werd. In een krantenartikel uit 1905 is te lezen dat de Agave Americana in bloei staat en een bloemstengel heeft van een huis hoog.
In de jaren daarna verandert er veel. De collectie verdwijnt. De oranjerieën worden verbouwd en krijgen een andere functie, kantoor of vergaderzaal. Maar in de afgelopen jaren is er weer iets moois ontstaan. Er is een nieuwe kas gebouwd, de collectie kuipplanten is weer uitgebreid. Gelukkig maar, want het bezitten en beheren van een collectie kuipplanten is onmisbaar voor een tuinbaas en de buitenplaats. In het voorjaar is het altijd weer een mooi moment als ze weer naar buiten mogen. Exotische kuipplanten staan zomers weer te pronken in de tuin, en gasten kijken soms jaloers naar de bloeiende exemplaren.
Ik zeg wel eens; een buitenplaats zonder kuipplanten is als een boerderij zonder koeien. Het is onlosmakelijk met elkaar verbonden.